तू यारों का यार है...

सैनिकी ट्रेनिंगसंबंधी एक म्हण आहे,
"The more you sweat in peace, the less you bleed in war!" 

माझ्या परिचयाच्या अनेक सिव्हिलियन्सना असे वाटते की आर्मी ऑफिसर्सचे आयुष्य अगदीच छानछोकीचे, ऐषआरामाचे असते, आणि त्यांच्या ट्रेनिंगच्या तुलनेत जवानांचे ट्रेनिंग अधिक खडतर असते. वस्तुस्थिती नेमकी त्याउलट आहे.

जितना रगडा, उतना तगडा !

NDAमधील कडक ट्रेनिंगबद्दल स्वातीला कमालीचे कुतूहल होते. अधे-मधे तुटक-तुटक माहितीच कानावर आल्याने तिची उत्सुकता अगदीच शिगेला पोहोचली होती. NDAतले पीटी-ड्रिलचे 'उस्ताद' जे वाक्य नेहमी म्हणायचे, ते तिला मी सांगितले होते "जितना रगडा, उतना तगडा!" ते सगळे उस्ताद आम्हाला चांगलेच रगडायचे, हे तिला ऐकून माहिती झाले होते. पण, सिनियर कॅडेट्स नेमके काय स्पेशल ट्रेनिंग देतात त्याचे गूढ अजून उकलायचे होते.

पति, पत्नी, और 'वोह' !

डिसेंबर १९८७ मधली गोष्ट आहे. त्यावेळी मी कॅप्टन हुद्यावर होतो आणि मध्य प्रदेशात महू येथील मिलिटरी इंजिनीयरिंग कॉलेजमध्ये बी.टेक च्या तिसऱ्या वर्षात शिकत होतो. १९८६मध्ये आमचे लग्न झाले तेंव्हा, स्वाती सोलापूरला पोस्टग्रॅज्युएशन करत होती. १९८७च्या जून-जुलैपासून ती महूला माझ्यासोबत प्रथमच राहायला आली होती. तिला सैन्यातील जीवन तसे अजूनही नवीनच होते. मी हळू-हळू तिला एकेका गोष्टीची, सैन्यातील जीवनशैलीची, शिष्टाचारांची ओळख करून देत होतो. 
एका निवांत संध्याकाळी, मी आणि स्वाती, ऑफिसर्स क्लबमध्ये गप्पा मारत बसलो होतो. अचानक एक ऑफिसर आमच्यासमोर येऊन उभा राहिला आणि आम्हाला अभिवादन करत अदबीने म्हणाला,

"Good evening ma'm! Good evening sir! सर, मला ओळखलंत ना ?

लिव्हर सलामत, तो...

दीड-एक वर्षांपूर्वी प्रदर्शित झालेल्या 'अंधाधुन' या सिनेमाच्या सुरुवातीलाच एक वाक्य पडद्यावर येतं, "Life depends upon the Liver!"  प्रथमतः ते वाक्य आम्हाला अगदीच विचित्र वाटलं होतं. पण सिनेमा पाहिल्यानंतर, आणि त्या वाक्याचा संदर्भ लक्षात घेता, फारच मजा वाटली होती. त्या सिनेमावर मी आणि स्वाती चर्चा करीत असताना, स्वाती पटकन चेष्टेनेच म्हणून गेली, "Life depends upon the Liver!" हे वाक्य तुझ्या आयुष्यालाही लागू पडतं, नाही का?"